1η Οκτωβρίου!! Καλό Μήνα, με τις μυρουδιές της μουσκεμένης γης!!

Culture

Οκτ 1, 2023 - 04:41

1η Οκτωβρίου!! Καλό Μήνα, με τις μυρουδιές της μουσκεμένης γης!!

Οκτ 1, 2023 - 04:41

«…Τώρα που τέλειωσε το καλοκαίρι, τώρα που μπαίνει ο μην Οκτώβρης, σαν αυτοκράτωρ με πορφύρα και πέφτουν οι βροχές του φθινοπώρου και αναπνέω, τις μυρουδιές της μουσκεμένης γης, σκεπτόμενος…»

Α. Εμπειρίκος, Οκτάνα

Καλό Μήνα!!....

Οκτώβριος: Η καρδιά του Φθινοπώρου!!

Το φθινόπωρο, είναι ίσως, η πιο μυστηριώδης και ιδιόμορφη εποχή του χρόνου. Είναι μια περίοδος μελαγχολική, επειδή πλησιάζει ο χειμώνας, αλλά και γεμάτη αισιοδοξία για τη συγκομιδή, που θα βοηθήσει σε ένα εύκολο ξεχειμώνιασμα. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα φθίνω και το ουσιαστικό οπώρα (φρούτο), επειδή αυτήν την εποχή λιγοστεύουν τα οπωρικά. Ο καιρός πότε θυμίζει καλοκαίρι και πότε τον επερχόμενο χειμώνα...

Οι Μήνες, του Γιάννη Τσαρούχη

Ονομασία του μήνα Οκτώβρη

Από τη λατινική λέξη octo, που σημαίνει οχτώ, πήρε ο Οκτώβρης το όνομά του, γιατί πραγματικά στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο, που άρχιζε από το μήνα Μάρτη, κρατούσε την όγδοη θέση.

Όταν το 46 π.χ. τα πρωτεία του χρόνου τα πήρε ο Γενάρης, τότε ο Οκτώβρης έγινε ο δέκατος μήνας, αλλά κράτησε το όνομά του.

Το Ιουλιανό ημερολόγιο είχε απόκλιση μίας ημέρας κάθε 128 χρόνια από το πραγματικό τροπικό έτος και έτσι το 1582 καταμετρήθηκαν 10 ημέρες απόκλισης, οπότε ο Πάπας Γρηγόριος ο 13ος θέσπισε το Γρηγοριανό ημερολόγιο τον Οκτώβριο του 1582 και την 4η Οκτωβρίου αυτού του έτους την διαδέχτηκε η 15η Οκτωβρίου αντί της 5ης για να αφαιρεθούν οι 10 ημέρες οι οποίες είχαν καταμετρηθεί χωρίς ωστόσο να έχουν διανυθεί και να επανέλθει η εαρινή ισημερία στην 21η Μαρτίου.

Αττικός μήνας

ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ 14 Οκτωβρίου – 12 Νοεμβρίου

Ήταν ο τέταρτος μήνας του αττικού έτους. Ονομάστηκε Πυανεψιών από τα ιερά Πυανέψια ή Πυανόψια, γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα.

Ετυμολογία: Ο Πυανεψιών παράγεται από τις πυάνους (κυάμους: κουκιά) + έψειν (έψω=ψήνω, βράζω).

Ιερά Πυανέψια: Κάθε χρόνο στις 7 Πυανεψιώνα (Οκτωβρίου), γιορτή του Απόλλωνα, οι Αθηναίοι έβραζαν κουκιά μαζί με άλλα όσπρια προσφέροντάς τα σε κοινή συνεστίαση ευχόμενοι καλή σπορά. Περιέφεραν ακόμα την Ειρεσειώνη δηλαδή ένα κλαδί ελιάς στολισμένο με μαλλί γεμάτο από καρπούς, τραγουδώντας:

«Η Ειρεσειώνη σύκα φέρνει και παχιά ψωμιά και στα βάζα μέλι και λάδι και κρασί δυνατό…» (Πλούταρχος).

«Δώρα του Οκτώβρη»

«Γίνεται το κρασί, τ’ Αη Δημήτρη ανοίγει. Σκάνε τα ρόδια. Τελειώνει η σπορά.

Βγαίνει το πρώτο λάδι, το καλύτερο.

Σταφύλια αλλιώτικα -φράουλες και αβγουλάτα τα λένε-, πιο τραγανά, πιο άγλυκα.

Οι λεμονιές δένουν τα λεμονάκια τους.

Μικροί καρποί -κούμαρα, βατόμουρα στην εξοχή, στην πόλη πυράγκαθα και αγγελικούλες - ωριμάζουν μέρα τη μέρα.

Χαμηλά στο χώμα και τ’ αγριολούλουδα δένουν μικρά θαύματα.

Ανθίζουν στη δροσιά τ’ αγριοράδικα, στολίζουν το βρεμένο χώμα με το γαλανό τους ανθάκι.

Και κάπου εκεί, ανάμεσα στις πολλές του τις βροχές, έρχεται το μικρό καλοκαιράκι μαζί με τα πρώτα κάστανα, τα καρύδια, τα λιασμένα μύγδαλα.

Ευωδιάζει το χρυσάνθεμο το αγιοδημητριάτικο, μπουμπουκίζει η γαζία, επιμένει το γιασεμί, επιμένει και η σημαία.

Βρεγμένη η άμμος γεμίζει εύθραυστα κοχύλια, δώρα του Νοτιά».

Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας των χρυσανθέμων!!

Είναι η εποχή που πρωτανθίζουν τα κυκλάμινα σε πλαγιές και βράχια, όπως τόσο χαρακτηριστικά τραγουδάει ο Γιάννης Ρίτσος: «Κυκλάμινο, κυκλάμινο, στου βράχου τη σχισμάδα/ που βρήκες χρώματα κι ανθείς, που μίσχο και σαλεύεις;».

Στην πιο πρόσφατη ιστορία, ο ελληνικός λαός τον ονόμαζε Άη-Δημήτρη ή Αηδημητρίτη και Αγιοδημητριάτη, επειδή η πιο μεγάλη γιορτή, στις 26 Οκτωβρίου είναι η γιορτή του Αγίου Δημητρίου.

Ο Οκτώβρης ονομάζεται και "μικρό καλοκαιράκι" ή "γαϊδουροκαλόκαιρο" (indian summer), επειδή φέρνει "γαϊδουρινή" ζέστη.

Οκτώβρης ο Σποριάτης ή Σποριάς ή Σπαρτός

Ο Οκτώβρης είναι ο δεύτερος μήνας και η "καρδιά" του φθινοπώρου. Λόγω των πολλών βροχών ονομάζεται σε πολλά μέρη και Βροχάρης. Οι γεωργοί προετοιμάζουν τη γη, μετά τα πρωτοβρόχια του, για τη σπορά των δημητριακών, γι' αυτό λέγεται και Σποριάτης ή Σποριάς ή Σπαρτός. Άλλες ονομασίες του είναι Μπρουμάρης (=ομιχλώδης, σκοτεινός) και Παχνιστής (από την πάχνη που πέφτει στους αγρούς).

Ο Οκτώβρης είναι επίσης ο μήνας που τρυγούν τα όψιμα σταφύλια, γι' αυτό οι Πόντιοι τον λένε και Τρυγομηνά. Την πρώτη μέρα του μήνα αυτού ανοίγουν τα βαρέλια και δοκιμάζουν τα νέα κρασιά. Οι γιορτές του κρασιού είναι ορόσημα στη ζωή των γεωργών και των κτηνοτρόφων.

Ακόμα τον ονομάζουμε Σποριά ή Σπαρτό γιατί αρχίζει η σπορά στους αγρούς, είναι ο μήνας που θ’ αρχίσει η σπορά. Λέμε θ’ αρχίσει, γιατί η σπορά δεν γίνεται μόνο τον Οκτώβρη, αλλά προετοιμάζεται απ’ το Σεπτέμβρη και συνεχίζεται μέχρι τα Χριστούγεννα.

Αγροτικές εργασίες: Σπορά δημητριακών (κριθάρι, βρόμη, στάρι) και συγκομιδή εσπεριδοειδών.

Τα νέα κρασιά το μήνα Οκτώβρη

Οι γιορτές τους είναι ορόσημα στη ζωή των γεωργών και των κτηνοτρόφων. Στου Αι-Δημήτρη ανοίγουν τα βαρέλια και δοκιμάζουν τα νέα κρασιά. Πρώτη δουλειά είναι να έρθει ο παπάς, ν΄ αγιάσει τα βαρέλια ρίχνοντας μέσα λίγο αγιασμό. Ύστερα ο νοικοκύρης θα τραβήξει απ΄ τον πείρο και θα προσφέρει πρώτα στον παπά, που θα δώσει τις ευχές του.

Στα χωριά της Πελοποννήσου συνήθιζαν οι νοικοκυραίοι να πηγαίνουν ένα μπουκάλι κρασί στην εκκλησία, για να λειτουργηθεί. Απ’ αυτό το αγιασμένο έριχναν και λίγο στα βαρέλια τους, να βλογηθεί και το υπόλοιπο.

Ο μήνας Οκτώβριος στην αρχαιότητα

Στην αρχαία Ελλάδα ο Οκτώβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα. Η περίοδος αυτή ήταν πλούσια σε γιορτές (Προηρόσια, Πυανόψια, Θησεία, Απατούρια, Οσχοφόρια, Θεσμοφόρια), καθώς οι Αθηναίοι φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τη θεϊκή προστασία για τον κύκλο των γεωργικών εργασιών, που μόλις άρχιζε. Ο πληθυσμός εξασφάλιζε τη θεϊκή προστασία και κυρίως της Θεάς Δήμητρας, για τις γεωργικές εργασίες, επειδή άρχιζε ο κύκλος της ετήσιας παραγωγής.

Για το ίδιο λόγο οι Ρωμαίοι θυσίαζαν ένα άλογο στο Πεδίο του Άρεως για να πάνε καλά τα σπαρτά.

Τον Οκτώβριο διεξάγονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια, σε Αθήνα και Ελευσίνα.

Στην αρχαία Αττική ο μήνας αυτός, Πυανοψιών, ήταν πλούσιος σε εορταστικές εκδηλώσεις.

Από τις πιο σημαντικές γιορτές και λατρείες του μήνα Οκτωβρίου στην αρχαία Ελλάδα ήταν τα Πυανόψια, αγροτική γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα, τα Οσχοφόρια, γιορτή του τρύγου και τα Θεσμοφόρια προς τιμήν των Θεσμοφόρων Θεών, Δήμητρας και Κόρης. Ο Οκτώβριος από την αρχαιότητα συνδέεται με τις αγροτικές και άλλες εποχικές ασχολίες, οι κυριότερες από τις οποίες είναι η παρασκευή και η δοκιμή του οίνου και το κυνήγι των μικρών ζώων και πουλιών. Η σύνδεση του συγκεκριμένου μήνα με τον οίνο δικαιολογεί και την απεικόνισή του συχνά με τη μορφή του Βάκχου και των Σατύρων.

Ειδικότερα στην Ελευσίνα, προς τιμή της Θεάς, όλοι οι Έλληνες ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλουν τη δεκάτη της σοδειάς τους.

Στην αρχαία Ρώμη, στα μέσα Οκτωβρίου, στους ειδούς Οκτωβρίου όπως ονομάζονταν, οι Ρωμαίοι θυσίαζαν στο Πεδίο του Άρεως (Campus Martins) έναν εξιλαστήριο ίππο για να προκόψουν τα σπαρτά.

Το Καλαντάρι του Οκτωβρίου από το "Très Riches Heures du Duc de Berry"

Το Καλαντάρι του Οκτωβρίου από το "Très riches heures du duc de Berry", από τις μικρογραφίες των αδελφών Λίμπουργκ στο ευχολόγιο του δούκα Ντε Μπερί (1409-16, Μουσείο Κοντέ, Σαντιγί).

Όπως σε κάθε μήνα, εμφανίζονται επάνω, τα ζώδια του Οκτωβρίου, ο Ζυγός και ο Σκορπιός.

Η γεωργική απασχόληση του Μήνα είναι η σπορά. Στην εικόνα θα δείτε, ένα σακκούλι με το σπόρο.

Τον σπέρνει ο αγρότης δεξιά, ενώ αριστερά ένας άλλος με άλογο σβαρνίζει γι να σκεπάσει το σπόρο.

Ήδη μερικές καρακάξες έχουν πλησιάσει και τρώνε...ενώ πιο πίσω,ένα σκιάχτρο μιμείται έναν τοξότη έτοιμο να τοξεύσει.

Γύρω του, τεντωμένα σε πασάλλους σκοινιά με άσπρα κουρέλια για να διώχνουν τα πουλιά. Το ανάκτορο που παρουσιάζεται στο μήνα αυτό είναι το Palais du Louvre.

Καμία άλλη εικόνα δεν δίνει τόσο ακριβή και πλήρη θέα στο Λούβρο του Καρόλου V. Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, στη δεξιά όχθη του Σηκουάνα, όπου κάνουν βαρκάδα μερικοί Παριζιάνοι, ενώ άλλοι φαίνονται να βολτάρουν στην προκυμαία.

NewsRoom mykonosticker.com