Τους τελευταίους μήνες επικρατεί μια χαοτική κατάσταση στις πολεοδομίες όλης της χώρας: Οι Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ) εκδίδουν (ή δεν εκδίδουν) οικοδομικές άδειες, ερμηνεύοντας κατά το δοκούν την απόφαση του ΣτΕ για το δικαίωμα οικοδομησιμότητας μόνο στα ακίνητα που έχουν πρόσοψη σε αναγνωρισμένο νομικά κοινόχρηστο δρόμο. Σημειώνεται ότι αυτοί οι δρόμοι είναι ελάχιστοι σε όλη την Ελλάδα και ουσιαστικά έχει καταργηθεί το δικαίωμα της εκτός σχεδίου δόμησης που ισχύει εδώ και δεκαετίες.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα έως τώρα εφαρμοζόμενα για την εκτός σχεδίου δόμηση το κριτήριο που εξεταζόταν για την απαλλαγή απαίτησης αφορούσε ύπαρξη πρόσοψης τουλάχιστον 25 μέτρων σε κοινόχρηστο δρόμο και να έχει δημιουργηθεί το γήπεδο πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2003. Ωστόσο, το ΣτΕ έβαλε και εκεί «φρένο», γνωμοδοτώντας ότι η απαίτηση αυτή πρέπει να επεκτείνεται και παλαιότερα, καθώς -παρότι δεν ορίζεται ρητά- αυτή ήταν η βούληση του νομοθέτη.

Παράταση για τα κατά παρέκκλιση

Στην ίδια νομοθετική παρέμβαση αναμένεται να υπάρξει και λύση για το δικαίωμα δόμησης στα κατά παρέκκλιση εκτός σχεδίου ακίνητα, δηλαδή σε όσα έχουν έκταση μικρότερη των 4 στρεμμάτων.

Τον περασμένο Νοέμβριο το ΥΠΕΝ ανακοίνωσε ότι για όσα κατά παρέκκλιση άρτια γήπεδα σε εκτός σχεδίου περιοχές δεν έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια έως και τις 9 Δεκεμβρίου 2022, θα μπορούσαν να οικοδομηθούν, εφόσον έως και την ημερομηνία αυτή υποβαλλόταν αίτηση, είτε για προέγκριση οικοδομικής άδειας είτε για βεβαίωση όρων δόμησης.

Λίγο αργότερα, με τον Ν. 5007 (ΦΕΚ 241Α/23-12-2022), ορίστηκε η καταληκτική ημερομηνία της 30ής Σεπτεμβρίου 2023 για την υποβολή αίτησης για προέγκριση ή έκδοση οικοδομικής άδειας σε όσα γήπεδα είχε γίνει αίτηση βεβαίωσης όρων δόμησης. Σημειώνεται ότι η προέγκριση οικοδομικής άδειας έχει ισχύ δύο έτη.

Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες αυτών των οικοπέδων βρέθηκαν αντιμέτωποι με μεγάλες καθυστερήσεις στην έκδοση των σχετικών βεβαιώσεων, ενώ σημαντικά προβλήματα στη διαδικασία δημιουργούν η υποστελέχωση των ΥΔΟΜ και άλλων εµπλεκόµενων υπηρεσιών των δήμων.

Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζεται να δοθεί μια εύλογη χρονική παράταση, τουλάχιστον έως τα τέλη του έτους, στην προθεσμία που εκπνέει στις 30 Σεπτεμβρίου, καθώς η απώλεια της δυνατότητας αξιοποίησης των οικοπέδων δεν είναι αμέλεια των ιδιοκτητών, αλλά οφείλεται στην αδυναμία των υπηρεσιών να διεκπεραιώσουν το έργο τους εντός της παραπάνω προθεσμίας.

Τα οικόπεδα εντός ζώνης

Ειδικότερα, αφορά οικόπεδα εντός ζώνης 500 μέτρων από τα όρια σχεδίων πόλεων και οικισμών, υπό την προϋπόθεση ότι τα οικόπεδα είχαν δημιουργηθεί πριν από τον Απρίλιο του 1977 και όσα είχαν πρόσωπο σε χαρακτηρισμένους δρόμους (εθνικούς, επαρχιακούς, διεθνείς, κοινοτικούς), όπως και εκείνα των 750 τετραγωνικών, εφόσον το οικόπεδο είχε δημιουργηθεί πριν από τον Νοέμβριο του 1962 και των 1.200 τετραγωνικών εάν είχαν δημιουργηθεί πριν από τον Σεπτέμβριο του 1964 ή, αν ήταν τουλάχιστον 2 στρέμματα, έπρεπε να είχαν δημιουργηθεί πριν από τον Οκτώβριο του 1978. Χιλιάδες κατά παρέκκλιση οικόπεδα, για τα οποία δεν είχε υποβληθεί αίτηση έως τις 9 Δεκεμβρίου 2022 έχουν πλέον χάσει το δικαίωμα δόμησης.

Έρχεται μεταβατική διάταξη για τα εκτός σχεδίου

Εντός του Σεπτεμβρίου εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμη και η ρύθμιση για τα εκτός σχεδίου οικόπεδα άνω των 4.000 τ.μ., δίχως πρόσωπο σε πολεοδομικά αναγνωρισμένη οδό.

Σχεδιάζεται να προωθηθεί, κατ΄ εξαίρεση, η αναγνώριση ως «κοινόχρηστου» του οδικού δικτύου που αποτυπώνεται στις αεροφωτογραφίες της 27ης Ιουλίου του 1977 προκειμένου να αποκτήσουν δυνατότητα δόμησης οικόπεδα που έχουν πρόσωπο σε αυτές τις οδούς. Ο χαρακτηρισμός μιας οδού ως κοινόχρηστης αποτελεί προϋπόθεση για τη δόμηση σε εκτός σχεδίου περιοχές.

Όσον αφορά στα εκτός σχεδίου οικόπεδα τα οποία είχαν δημιουργηθεί (π.χ. μέσω κατατμήσεων) από τις 31.5.1985 έως και τις 31.12.2003 πιθανώς θα τεθούν προϋποθέσεις για τη δόμησή τους δίχως πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο. Από το 2003 κι έπειτα, ο νόμος 3212/2003 θέτει ως προϋπόθεση τα τέσσερα στρέμματα και «πρόσωπο» 25 μέτρων σε αναγνωρισμένη οδό για δόμηση σε εκτός σχεδίου οικόπεδα.

Σε κάθε περίπτωση, έως την ολοκλήρωση του νέου πολεοδομικού σχεδιασμού, μέσω των 227 Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ο οποίος υλοποιείται με χρηματοδότηση 400 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί το 2026, όλες οι ρυθμίσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση θα είναι μεταβατικές έως ότου γίνει η αναγνώριση οδών με ειδικές μελέτες.