Forest maps / Τίτλοι ιδιοκτησίας σε πρώην αγροτικές εκτάσεις, που δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης ή δασικές που εκχερσώθηκαν παράνομα - Οδικός χάρτης - Απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις

Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για να ολοκληρωθεί το έργο των δασικών χαρτών, με κάποια «αγκάθια», ωστόσο, να δυσχεραίνουν τη διαδικασία.

Όπως τονίζει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής η τοπογράφος, μηχανικός και τεχνικός σύμβουλος στους δασικούς χάρτες, Γραμματή Μπακλατσή*, το κυρίαρχο πρόβλημα που ανέδειξαν είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς στις εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως «ΑΔ» και «ΔΑ», δηλαδή πρώην αγροτικές εκτάσεις που δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης ή δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν παράνομα προς καλλιέργεια.

Προκειμένου να επιλυθεί αυτό το ζήτημα και να δοθεί οριστική λύση στο ιδιοκτησιακό καθεστώς στις περιοχές της ελληνικής επικράτειας όπου δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας νομοθέτησε ότι για τις περιοχές αυτές (νησιά Ιονίου, Κρήτη, Λέσβος, Σάμος, Χίος, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Δωδεκάνησα και Μάνη) δεν προβάλλει δικαιώματα ιδιοκτησίας σε δάση και δασικές εκτάσεις, εκτός αν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας (αρ. 152 του ν. 4819/2021).

Πρακτικά, αν μια αποδεδειγμένα ιδιωτική έκταση χαρακτηριστεί ως δασικού χαρακτήρα, δεν διεκδικείται από το Ελληνικό Δημόσιο. Παραμένει ιδιωτική έκταση, γεγονός που δεν επηρεάζει τη χρήση της, σε σχέση με το προηγούμενο θεσμικό καθεστώς.

«Νέα προβλήματα»

«Οι νομοθετικές διορθώσεις που έκανε το υπουργείο Περιβάλλοντος, καθώς και η κύρωση του μεγαλύτερου ποσοστού των δασικών χαρτών, δεν αρκούν για να σημάνουν την αρχή του τέλους του εγχειρήματος του Δασολογίου και του Κτηματολογίου στη χώρα μας, αφού οι παθογένειες της διοίκησης δημιουργούν διαρκώς νέα προβλήματα.

Αγροτικές εκτάσεις για τις οποίες υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας και έχουν δασωθεί θα πρέπει οι πολίτες να τρέξουν σε Δασαρχείο και Κτηματολόγιο για να τις κατοχυρώσουν ιδιοκτησιακά. Ιδιοκτησίες με σπίτια με οικοδομικές άδειες οι οποίες είχαν εκδοθεί πριν από το Σύνταγμα του 1975 και οι ιδιοκτήτες τους είχαν κάνει όλες τις απαραίτητες ενέργειες προς τη Δασική Υπηρεσία, προκειμένου αυτά να εξαιρεθούν του δασικού χάρτη ως μη δασικές εκτάσεις, παραμένουν δασικές εκτάσεις.

Επίσης, οι 331.874 αντιρρήσεις που έχουν κατατεθεί από τους πολίτες βρίσκονται σε εκκρεμότητα και αφορούν μία καθόλου αμελητέα έκταση συνολικού εμβαδού 2,5 εκατομμυρίων στρεμμάτων. Περιμένουμε το υπουργείο, όπως έχει ανακοινώσει, να αυξήσει τον αριθμό των επιτροπών εξέτασης των αντιρρήσεων σε 200 για να επισπευσθεί η διαδικασία και να σταματήσει η ταλαιπωρία των πολιτών», τονίζει η κ. Μπακλατσή.

Σύμφωνα με τα όσα έχει κάνει γνωστά το ΥΠΕΝ, έως σήμερα έχουν αναρτηθεί δασικοί χάρτες για το 95% της επικράτειας, με το υπόλοιπο 5% να αφορά σε περιοχές εντός ορίων οικισμών και σχεδίων πόλεων, ενώ έχει κυρωθεί το 90% των δασικών χαρτών. Η διαφορά οφείλεται στο ότι δεν έχει γίνει κύρωση σε εκτάσεις που έχουν υποβληθεί αντιρρήσεις και αιτήματα διόρθωσης προδήλου σφάλματος.

Χωράφια: Απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις

Τι γίνεται όταν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας για τα χωράφια που δασώθηκαν;

Πρόκειται για εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 με αγροτική μορφή και δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης.

Οσον αφορά στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων που αποδεδειγμένα στο παρελθόν είχαν αγροτική μορφή και δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης, το ΥΠΕΝ με νομοθετική ρύθμιση αναγνωρίζει τους ιδιώτες ως ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων, εφόσον το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας επ’ αυτών βάσει τίτλου ιδιοκτησίας.

Ετσι, ο δασάρχης έπειτα από αίτημα του πολίτη θα εξετάζει τα παρακάτω:

α) Αν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας του Δημοσίου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.).

β) Αν η έκταση ανήκει στην κυριότητα του Δημοσίου από άλλη αιτία, π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής έκτασης.

γ) Αν υπάρχει καταγραφή αυτής στα βιβλία δημόσιων κτημάτων ως δημόσιου κτήματος. Γι’ αυτό ο δασάρχης θα ζητά αυτεπάγγελτα από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία βεβαίωση, στην οποία θα βεβαιώνεται μόνο αν το συγκεκριμένο ακίνητο είναι καταγεγραμμένο ως δημόσιο κτήμα, στο οικείο βιβλίο καταγραφής.

Σε περίπτωση δε μη χορήγησης απάντησης από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία, ο δασάρχης θα προβαίνει, εντός ευλόγου χρόνου, στη διεκπεραίωση του αιτήματος του πολίτη, που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επί έκτασης, που εμφανίζεται ως «ΑΔ» στον κυρωμένο δασικό χάρτη, χωρίς την απάντηση της Κτηματικής Υπηρεσίας, εξετάζοντας την τυχόν ύπαρξη τίτλων του Δημοσίου επί της έκτασης ή την τυχόν περιέλευσή της στο Δημόσιο εξ άλλης αιτίας, π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής.

Τι ισχύει για τις εκτάσεις που είναι δασικές και υπάρχουν όμως τίτλοι ιδιοκτησίας;

Πρόκειται για τις εκτάσεις με χαρακτηρισμό «ΔΔ», που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 ως δασικές και στην αεροφωτογραφία του 2007 πάλι ως δασικές.

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς αυτών των εκτάσεων το κρίνει το αρμόδιο για την περιοχή Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών, Δασικών, Χορτολιβαδικών και Βραχωδών Εκτάσεων (ΣΙΔΧΒΕ), το οποίο είναι αρμόδιο για τη διοικητική αναγνώριση εκ μέρους του Δημοσίου της κυριότητας ή άλλων εμπράγματων δικαιωμάτων ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των δασών, των δασικών εκτάσεων, των χορτολιβαδικών εκτάσεων κ.λπ.

Η αίτηση ενώπιον του Συμβουλίου Ιδιοκτησίας γίνεται από τους ιδιοκτήτες ανεξαρτήτως αν έχουν υποβάλει ή όχι αντιρρήσεις κατά του δασικού χάρτη και είναι πολύ σημαντική για την αναγνώριση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας τους ανεξαρτήτως του χαρακτήρα του ακινήτου τους (δασικό, χορτολιβαδικό, γεωργικό κ.λπ.).

Για την υποβολή της αίτησης απαιτούνται έκθεση τίτλων που συντάσσει δικηγόρος και τοπογραφικό του ακινήτου από μηχανικό.

Τι ισχύει για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν;

Δάση, δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν για γεωργική εκμετάλλευση, χωρίς άδεια της οικείας δασικής Αρχής, οι οποίες εμφαίνονται στους αναρτημένους δασικούς χάρτες με τον πρωτεύοντα χαρακτηρισμό «ΔΑ» ή «ΧΑ», εφόσον συνεχίζουν τη χρήση αυτή μέχρι σήμερα ή τελούν σε καθεστώς αγρανάπαυσης και είναι ενταγμένες στο ολοκληρωμένο σύστημα υποβολής δηλώσεων ΟΣΔΕ, διατηρούν τη γεωργική χρήση για όσο χρόνο λαμβάνουν ενιαία ενίσχυση. Οι εκτάσεις αυτές εξακολουθούν να φέρουν τον χαρακτηρισμό «ΔΑ» ή «ΧΑ» στον δασικό χάρτη, ο οποίος δεν μεταβάλλεται.

Πώς θα γίνει η καταγραφή των εκχερσωμένων εκτάσεων;

Για την αποτύπωση των εκτάσεων αυτών, ο Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων, Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ) αποστέλλει στη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και στον φορέα Ελληνικό Κτηματολόγιο το γεωχωρικό περίγραμμα του συνόλου των εκτάσεων που έχουν δηλωθεί με Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης στο ΟΣΔΕ.

Θα μπορούν να μεταβιβαστούν αυτές οι εκτάσεις;

Μετά την κύρωση του δασικού χάρτη κάθε μεταβίβαση, σύσταση, αλλοίωση και γενικά κάθε μεταβολή των εμπράγματων δικαιωμάτων, στις δασικές εν γένει εκτάσεις, που περιλαμβάνονται σε αυτόν, είναι άκυρη και ανίσχυρη, αν δεν συνοδεύεται από σχετικό πιστοποιητικό της αρμόδιας υπηρεσίας της οικείας Διεύθυνσης Δασών, με το οποίο βεβαιώνεται ο χαρακτήρας της έκτασης.

Το ΥΠΕΝ με νομοθετική ρύθμιση έδωσε το δικαίωμα σε ιδιοκτησίες που περιλαμβάνουν και δασικές και αγροτικές εκτάσεις να μπορούν να μεταβιβάζονται, ως προς το μη δασικό τμήμα, χωρίς αυτό να θεωρείται κατάτμηση.

Μπορεί ένας ιδιώτης να διεκδικήσει την κυριότητα έκτασης;

Σε περίπτωση που ένας αγρότης θελήσει να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της έκτασης που καλλιεργεί, υπάρχουν διάφοροι δρόμοι που μπορεί να ακολουθήσει, όπως μέσω της κτηματογράφησης ή με άσκηση προσφυγής ενώπιον των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών ή των δικαστηρίων.

Πώς συνδέονται ΟΣΔΕ με Κτηματολόγιο και Ε9;

Με σχετική εγκύκλιο του ΟΣΔΕ 2023 από τον ΟΠΕΚΕΠΕ διευκρινίστηκε ότι οι παραγωγοί θα πρέπει να καταθέσουν στοιχεία απόδειξης νόμιμης κατοχής των αγροτεμαχίων.

Όπως:

Α. Μισθωτήρια αγροτεμαχίων.

Β. Αναγραφή ΚΑΕΚ (Κωδικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου).

Γ. Αναγραφή ΑΤΑΚ (Αριθμός Ταυτότητας Ακινήτου).

Τα στοιχεία που θα δηλωθούν από τους δικαιούχους μέσω του ΚΑΕΚ θα ταυτοποιούνται με τη βάση δεδομένων του Κτηματολογίου, καθώς και τη βάση δεδομένων της ΑΑΔΕ (Ε9).

* Της Γραμματής Μπακλατσή, Τοπογράφου - Πολεοδόμου Μηχανικού & Τεχνικού Συμβούλου στους Δασικούς Χάρτες - [email protected]