Πένθος και κατάθλιψη: Το τίμημα του "δώρου" της αυτοσυνείδησης;
προέρχονται από τη σκέψη και τη μελέτη του θανάτου.» Dr. Elisabeth Kubler-Ross Η ανάγκη για ανάπτυξη έντονων και ουσιαστικών συναισθηματικώ
προέρχονται από τη σκέψη και τη μελέτη του θανάτου.»
Η ανάγκη για ανάπτυξη έντονων και ουσιαστικών συναισθηματικών δεσμών είναι βαθιά ριζωμένη στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπινου είδους.
Με άλλα λόγια έχει σκοπό την επανένταξη του ατόμου σε μια καθημερινότητα χωρίς αυτόν που έφυγε...
Τυπικά συμπτώματα του πένθους είναι η απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες, η ελάττωση της συγκέντρωσης και της προσοχής, η απώλεια βάρους, η αϋπνία, το κλάμα, ο εκνευρισμός και η ελάττωση της libido.
Κατά την περίοδο αυτή, το άτομο είναι ευάλωτο σε σωματικά νοσήματα ενώ συχνά εμφανίζονται και συναισθήματα αυτομομφής σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του θανόντος αλλά και θυμού.
Τα συμπτώματα αυτά αρχίζουν να υποχωρούν (χωρίς φαρμακευτική ή άλλου είδους αγωγή) συνήθως μέσα σε 6-12 μήνες, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι μπορεί να επανεμφανιστούν σε ιδιαίτερες περιστάσεις, όπως, για παράδειγμα, σε επετείους γενεθλίων ή σε γιορτές που ήταν συνδεδεμένες με τον θανόντα.
Πότε, όμως, το πένθος μετατρέπεται σε κατάθλιψη;
Πότε, δηλαδή, ξεπερνιούνται τα όρια του φυσιολογικού μηχανισμού ψυχικής αντίδρασης προς την απώλεια και μπαίνουμε στα πεδία της ανάπτυξης κλινικής διαταραχής της διάθεσης;
Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι περισσότερο ευάλωτα για ανάπτυξη κατάθλιψης μετά το θάνατο συζύγου είναι τα άτομα με προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης, η ηλικία κάτω των 30 ετών, η κακή γενική κατάσταση της υγείας, το περιορισμένο κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης και η ανεργία.
Ο μαγικός μηχανισμός της εξέλιξης έκανε στο ανθρώπινο είδος το πολυτιμότερο ίσως δώρο που θα μπορούσε: τη συνειδητότητα.
Την ικανότητα, δηλαδή, να αντιλαμβανόμαστε την ίδια την ύπαρξή μας.
Ένα χαρακτηριστικό που απασχολούσε πάντα τον άνθρωπο, από τους πρώτους φιλόσοφους μέχρι τη σύγχρονη ιατρική.
Όπως έχω ξαναγράψει, ωστόσο, η αιχμηρή πλευρά του μαχαιριού αυτού είναι ότι αντιλαμβανόμενοι τη ζωή αντιλαμβανόμαστε και το θάνατο (και όποιο άλλο "κακό" έρχεται πακέτο με την ύπαρξή μας...), γεγονός που, εκ φύσεως, μας τρομάζει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που το σκοτάδι τρομάζει ένα μικρό παιδί.
Παρόλα αυτά, θέλω να πιστεύω ότι έχουμε (πλέον) τις νοητικές άμυνες να διακρίνουμε ακόμη και μέσα από τέτοια σκοτεινά και τρομακτικά ίσως θέματα, κάποια φωτεινά μονοπάτια που μας οδηγούν προς την πραγματική ολοκλήρωση, την πνευματική.
Να αντιληφθούμε, δηλαδή, το μεγαλείο του θαύματος της ύπαρξης ερχόμενοι αντιμέτωποι με το μόνο απόλυτα δεδομένο της ζωής: το θάνατο...