Η αποτελεσματική και με κανόνες αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές,  η διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών στις παραλίες και η προστασία του περιβάλλοντος είναι οι βασικοί στόχοι του σχεδίου νόμου για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές που τέθηκε σήμερα σε δημόσια διαβούλευση (http://www.opengov.gr/minfin/?p=12325).

Με τις ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου εκσυγχρονίζεται η διαδικασία των παραχωρήσεων με διαγωνισμούς που θα διεξάγονται ηλεκτρονικά από την Κτηματική Υπηρεσία, τίθεται ελάχιστο τίμημα και εισάγονται όρια εμβαδού και ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ των παραχωρήσεων.

Οι άξονες

Οι νέες ρυθμίσεις για τον αιγιαλό και την παραλία διαρθρώνονται σε πέντε άξονες που περιλαμβάνουν:

1. Διατάξεις για την προστασία των αιγιαλών με διαβάθμιση που περιλαμβάνει και τις «απάτητες παραλίες» και για την διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών.
2. Κεντρική εκτέλεση των διαγωνισμών παραχώρησης από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, με διαφανή ηλεκτρονική διαδικασία.
3. Θέσπιση νέων υποχρεώσεων των παραχωρησιούχων για την εξυπηρέτηση του κοινού, την ασφάλεια των λουόμενων και την προστασία του περιβάλλοντος.
4. Παρεμβάσεις για πιο αποτελεσματικούς ελέγχους και διευκόλυνση των καταγγελιών από τους πολίτες με αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας
5. Αυστηρές ποινές (πρόστιμα και ποινικές κυρώσεις) για τους παραβάτες.

Χατζηδάκης: Εφαρμογή σύγχρονου πλαισίου

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε: «Προχωρούμε με αποφασιστικότητα στην θέσπιση και εφαρμογή ενός σύγχρονου, ευρωπαϊκού πλαισίου που βάζει κανόνες στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές, εξασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στις παραλίες και προστατεύει το περιβάλλον.

Πλέον θα υπάρχουν «απάτητες παραλίες». Οι παραχωρήσεις των παραλιών θα γίνονται με ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς. Οι παραχωρησιούχοι στις παραλίες θα έχουν αυστηρές υποχρεώσεις. Οι έλεγχοι θα γίνονται με drones και όλα τα εξελιγμένα μέσα που μας παρέχουν οι νέες τεχνολογίες. Οι ποινές θα είναι αυστηρότατες και θα οδηγούν ακόμα και σε σφράγιση των επιχειρήσεων.

Βάζουμε λοιπόν κανόνες για να συνδυάσουμε την  προστασία του περιβάλλοντος με τη λελογισμένη ανάπτυξη και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Και δεσμεύομαι ότι θα κινηθούμε γρήγορα και αποτελεσματικά για την εφαρμογή τους.

Πέρυσι το καλοκαίρι με τους αυστηρούς και συνεχείς ελέγχους δείξαμε τη βούλησή μας. Φέτος θα κάνουμε σημαντικά βήματα μπροστά!».

Οι νέες διατάξεις προβλέπουν ειδικότερα:

1. Ρυθμίσεις για την προστασία των αιγιαλών

– Τίθενται όρια στο εμβαδόν της παραλίας που μπορεί να παραχωρηθεί, στην έκταση κάθε παραχώρησης, στην επιφάνεια που επιτρέπεται να καταλαμβάνουν τα ομπρελοκαθίσματα και στις αποστάσεις μεταξύ των παραχωρήσεων. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στην παραλία και τη θάλασσα, είτε χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις των παραχωρησιούχων είτε όχι.

-Σε όλες τις περιπτώσεις τουλάχιστον το 50 % της παραλίας πρέπει να είναι ελεύθερο. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι: Το σύνολο των τμημάτων αιγιαλού και παραλίας που παραχωρούνται δεν καλύπτει περισσότερο από 50% του εμβαδού ή του μήκους του μετώπου.

– Το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τετραγωνικά μέτρα. Τα ομπρελοκαθίσματα μπορούν να καταλαμβάνουν μέχρι 60 % της παραχωρούμενης έκτασης (30 % αν πρόκειται για προστατευόμενους αιγιαλούς και παραλίες, δηλαδή παραλίες που βρίσκονται σε περιοχές Natura και δεν έχουν χαρακτηρισθεί απάτητες). Μεταξύ των παραχωρήσεων πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον 6 μέτρων (3 μέτρα σε κάθε πλευρά) και τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απέχουν από τη θάλασσα τουλάχιστον 4 μέτρα.

– Δεν επιτρέπεται παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας όταν το μήκος ή πλάτος τους  είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του διακριτού τμήματος αιγιαλού είναι μικρότερο από 150 τμ.

Επίσης ορίζεται ότι ο παλαιός αιγιαλός που συνορεύει με απάτητες παραλίες είναι κοινόχρηστος ενώ τα υπόλοιπα τμήματα του παλαιού αιγιαλού επανέρχονται στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και θα μπορούν να αξιοποιούνται από την ΕΤΑΔ.

-Καθιερώνονται οι αιγιαλοί και παραλίες υψηλής προστασίας («απάτητες παραλίες») που βρίσκονται σε περιοχές Natura και για τις οποίες θα απαγορεύεται η παραχώρηση και κατ’ επέκταση η τοποθέτηση ομπρελών, ξαπλωστρών κλπ.. Οι απάτητες παραλίες θα καθοριστούν με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας ύστερα από εισήγηση του ΟΦΥΠΕΚΑ και πρόταση του πρόταση του προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής. Στα κριτήρια χαρακτηρισμού περιλαμβάνονται η σημαντική παρουσία σε αυτές φυσικών τύπων οικοτόπων που προστατεύονται από την ενωσιακή ή την εθνική νομοθεσία, σπάνιων ενδημικών ειδών χλωρίδας και πανίδας, η επιτέλεση σημαντικών οικολογικών λειτουργιών για προστατευόμενα είδη, ο χαρακτηρισμός τους ως Καίριες Περιοχές Βιοποικιλότητας, όπως και εν γένει η παρουσία σημαντικών οικοσυστημάτων που χρήζουν προστασίας και διατήρησης ή αποκατάστασης.

2. Κεντρική εκτέλεση των διαγωνισμών παραχώρησης από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, με ηλεκτρονική διαδικασία

Οι δημοπρασίες θα γίνονται από την Κτηματική Υπηρεσία (όχι από τους Δήμους) μέχρι τις 31 Μαρτίου κάθε έτους, σε ηλεκτρονική πλατφόρμα προκειμένου  να διασφαλίζεται απλούστευση της διαδικασίας, τυποποίηση, διαφάνεια και ταχύτητα. Στην πλατφόρμα θα αναρτώνται τα στοιχεία (συντεταγμένες, πολύγωνο και αεροφωτογραφίες) κάθε παραχώρησης, η διάρκεια, οι όροι της παραχώρησης, και ιδίως ο χρόνος τοποθέτησης και απομάκρυνσης των κινητών στοιχείων κάθε χρονιά, 20 ημέρες πριν τη διεξαγωγή της δημοπρασίας. Θεσπίζεται ελάχιστο τίμημα που προκύπτει από μαθηματικό τύπο με βάση τις αντικειμενικές αξίες της περιοχής και τον συντελεστή βαρύτητας του αιγιαλού ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της παραλίας. Μετά τη λήξη  της πλειοδοτικής διαδικασίας, η ηλεκτρονική πλατφόρμα εξάγει με αυτοματοποιημένο τρόπο σχέδιο σύμβασης, το οποίο αποστέλλεται με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στον πλειοδότη. Οι Δήμοι θα εξακολουθήσουν να εισπράττουν το 60 % του ανταλλάγματος της παραχώρησης.

Οι παραλίες που επιτρέπεται να παραχωρηθούν θα καθορίζονται ετησίως με απόφαση του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ύστερα από διαβούλευση με τους Δήμους με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα το οποίο έχει ως εξής:

Έως την 1η Δεκεμβρίου κάθε έτους η Κτηματική Υπηρεσία αποστέλλει στους Δήμους εισήγηση για τα τμήματα αιγιαλού και παραλίας που επιτρέπεται να παραχωρηθούν. Οι Δήμοι γνωμοδοτούν έως την 1η Ιανουαρίου και η απόφαση εκδίδεται από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έως τις 15 Ιανουαρίου (ώστε να υπάρχει επαρκής χρόνος για να ολοκληρωθεί η διαδικασία της παραχώρησης μέχρι την 31η Μαρτίου). Για την έκδοση της απόφασης αυτής θα λαμβάνονται υπόψη οι ενεργές παραχωρήσεις, ώστε να μην υπάρχουν αλληλοεπικαλύψεις και να τηρούνται τα όρια κάλυψης των αιγιαλών και οι αποστάσεις μεταξύ των παραχωρήσεων.

Σημειώνεται ότι για την πρώτη εφαρμογή του νόμου φέτος η απόφαση του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών θα εκδοθεί ως τις 31 Μαρτίου και η διαδικασία παραχώρησης θα ολοκληρωθεί ως τις 15 Μαίου.

Οι επιχειρήσεις (ξενοδοχεία, ταβέρνες, κάμπινγκ κλπ.) που γειτνιάζουν με την παραλία, (δηλ. οι λεγόμενες όμορες επιχειρήσεις) μπορούν εφόσον το ζητήσουν να αναλάβουν την εκμετάλλευση της παραλίας με την οποία συνορεύουν καταβάλλοντας το τίμημα που προβλέπεται για τις δημοπρασίες προσαυξημένο κατά 20 %. Οι περιορισμοί ως προς την έκταση (50 % της παραλίας), τις αποστάσεις (3 μέτρα εκατέρωθεν) και οι λοιπές υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων εφαρμόζονται και σε αυτές τις περιπτώσεις. Αν η παραλία αντιστοιχεί σε περισσότερες επιχειρήσεις, θα γίνεται δημοπρασία.

3. Υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων

Πέρα από τους περιορισμούς που ισχύουν στην έκταση της εκμετάλλευσης, τις αποστάσεις από τη θάλασσα και τυχόν άλλες παραχωρήσεις, οι παραχωρησιούχοι έχουν τις εξής ελάχιστες υποχρεώσεις:

α) διασφαλίζουν την ελεύθερη, απρόσκοπτη και ασφαλή διέλευση του κοινού στον αιγιαλό και την παραλία.

β) διασφαλίζουν τη χρήση του αιγιαλού και της παραλίας για άτομα με αναπηρία, εγκαθιστώντας ειδικές πλατφόρμες για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία (sea tracks), αν αυτές δεν έχουν εγκατασταθεί με μέριμνα του δήμου. Στην περίπτωση αυτή, ο παραχωρησιούχος συμψηφίζει τις δαπάνες για εγκατάσταση των πλατφορμών με το αντάλλαγμα της παραχώρησης.

γ) διατηρούν καθημερινά καθαρό το παραχωρούμενο τμήμα αιγιαλού και παραλίας,

δ) αναρτούν σε εμφανές σημείο στον αιγιαλό ή την παραλία πινακίδα με τις συντεταγμένες της παραχώρησης, τον αριθμό απόφασης παραχώρησης, τα δικαιώματα του κοινού, καθώς και QR code μοναδικού για κάθε παραχώρηση

ε) τοποθετούν ντους και αποδυτήρια για την εξυπηρέτηση του κοινού

στ) φροντίζουν για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος του παραχωρούμενου χώρου, όπως με τη διατήρηση της μορφολογίας της ακτής και της ακτογραμμής,

ζ) παραδίδουν τον χώρο στην αρχική κατάσταση στη λήξη της παραχώρησης,

η) διασφαλίζουν την παρουσία ναυαγοσώστη, εφόσον η υποχρέωση αυτή δεν καλύπτεται από τον οικείο δήμο. Στην περίπτωση αυτή, η αμοιβή του ναυαγοσώστη συμψηφίζεται με το αντάλλαγμα της παραχώρησης.

Με τη διακήρυξη μπορούν να προβλέπονται και επιπλέον υποχρεώσεις του παραχωρησιούχου σε σχέση με την προστασία, διατήρηση και ανάπτυξη του παραχωρούμενου τμήματος αιγιαλού και παραλίας και την ενίσχυση της κοινοχρησίας.

4. Έλεγχοι και καταγγελίες με αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας

Οι πολίτες αποκτούν τη δυνατότητα ελέγχου και υποβολής καταγγελίας μέσω ψηφιακής εφαρμογής στο κινητό τους τηλέφωνο. Ειδικότερα: Σε κάθε σύμβαση παραχώρησης αντιστοιχεί κώδικας QR-code ο οποίος αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου και του οικείου δήμου. Επίσης, αποτυπώνεται υποχρεωτικά στην πινακίδα σήμανσης του αιγιαλού ή της παραλίας. Σκανάροντας το QR-code κάθε πολίτης θα μπορεί να δει το διάγραμμα του παραχωρούμενου αιγιαλού και να υποβάλει άμεσα, μέσω της ίδιας εφαρμογής, καταγγελία αν διαπιστώσει υπέρβαση  της παραχώρησης.

Παράλληλα προβλέπονται οι επίσημοι έλεγχοι από την Κτηματική Υπηρεσία, τους Δήμους, την ΑΑΔΕ, την Οικονομική Αστυνομία, το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και την ΕΛΑΣ, μεμονωμένα ή σε ομάδες κοινού ελέγχου με συντονιστή εισαγγελέα ή τον παριστάμενο υπάλληλο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Το πόρισμα του ελέγχου περιλαμβάνει και φωτογραφίες οι οποίες λαμβάνονται επί τόπου ή εξ αποστάσεως με drones ή με αξιοποίηση δορυφορικών λήψεων προκειμένου να γίνονται απομακρυσμένες επιθεωρήσεις σε ευρύτερη περιοχή χωρίς να είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία των ελεγκτών.

5. Αυστηρές ποινές για τους παραβάτες

Οι ποινές που προβλέπονται περιλαμβάνουν πρόστιμα, υποχρέωση απομάκρυνσης των παράνομων εγκαταστάσεων, σφράγιση της επιχείρησης, απαγόρευση συμμετοχής σε νέους διαγωνισμούς.

Ειδικότερα:

-Σε περίπτωση κατάληψης αιγιαλού και παραλίας χωρίς να υπάρχει σύμβαση παραχώρησης ή καθ’ υπέρβαση της παραχώρησης, όλα τα στοιχεία που έχουν τοποθετηθεί απομακρύνονται εντός 48 ωρών με πράξη άμεσης απομάκρυνσης που εκδίδει η Κτηματική Υπηρεσία. Επιπλέον:

-Αν δεν υπάρχει σύμβαση παραχώρησης επιβάλλεται επιπλέον σφράγιση και διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης στον χώρο που έχει καταληφθεί, ο χώρος σφραγίζεται με ταινία και απαγορεύεται η είσοδος όπως και οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα σε αυτόν. Επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το τετραπλάσιο του ελάχιστου τιμήματος της δημοπρασίας και αποκλεισμός του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για πέντε χρόνια. Σε περίπτωση δεύτερης παράβασης, αν η κατάληψη έχει γίνει από λειτουργούσα όμορη επιχείρηση, η λειτουργία της αναστέλλεται επί δέκα ημέρες, η ταμειακή της μηχανή σφραγίζεται και ο παραβάτης αποκλείεται από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για δέκα χρόνια.

-Αν υπάρχει σύμβαση παραχώρησης αλλά έχει καταληφθεί μεγαλύτερη έκταση:: Επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το τετραπλάσιο του ελάχιστου τιμήματος της δημοπρασίας για την έκταση που δεν καλύπτεται από τη σύμβαση. Αν η υπέρβαση είναι μεγαλύτερη από το 50% της παραχωρηθείσας έκτασης, σε περίπτωση δεύτερης παράβασης επιβάλλεται αποκλεισμός του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για πέντε χρόνια. Σε περίπτωση τρίτης παράβασης, ο παραβάτης αποκλείεται από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για δέκα χρόνια, η λειτουργία της επιχείρησης αναστέλλεται επί δέκα  ημέρες και η ταμειακή μηχανή της επιχείρησης σφραγίζεται.

-Αν υπάρχουν παράνομες κατασκευές, κατεδαφίζονται με δαπάνες του υπαιτίου. Επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το τετραπλάσιο του ελάχιστου τιμήματος της δημοπρασίας το οποίο πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό των ετών, μέχρι πέντε, από τότε που έχει ανεγερθεί η αυθαίρετη κατασκευή ή έχει γίνει η αυθαίρετη διαμόρφωση. Δηλαδή το πρόστιμο μπορεί να φθάσει μέχρι το 20πλάσιο του μισθώματος.

-Για μερική ή ολική παραχώρηση της παραλίας σε τρίτο πρόσωπο, εφόσον δεν επιτρέπεται από τη σύμβαση, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το τετραπλάσιο του ελάχιστου τιμήματος της δημοπρασίας για το σύνολο της έκτασης.

-Για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την παραλία, πρόστιμο από 2.000 έως 60.000 ευρώ.

-Για παρεμπόδιση του ελέγχου πρόστιμο 10.000 ευρώ.

-Σε περίπτωση υποτροπής όλα τα πρόστιμα διπλασιάζονται.

-Ο χρονικός αποκλεισμός από τις μελλοντικές συμβάσεις παραχώρησης ισχύει και για όλες τις προσωπικές ή κεφαλαιουχικές εταιρείες στις οποίες ο παραβάτης μετέχει ως εταίρος ή μέτοχος.

-Ποινικές κυρώσεις: Όποιος επιφέρει στον αιγιαλό ή την παραλία οιαδήποτε μεταβολή χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβαση αυτής ή με άδεια που εκδόθηκε παράνομα, ανεξαρτήτως ζημίας ή βλάβης, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και στην περίπτωση που η μεταβολή προκαλεί σημαντική οικολογική, περιβαλλοντική ή γεωμορφολογική διατάραξη ή βλάβη  με ποινή φυλάκισης  τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή. Η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως.

Καταγγελία της σύμβασης

Ο παραχωρών φορέας καταγγέλλει την παραχώρηση σε περίπτωση σοβαρών παραβάσεων του νόμου ή των συμβατικών υποχρεώσεων όπως:

α) Η κατασκευή έργων ή η αυθαίρετη διαμόρφωση του αιγιαλού και της παραλίας,

β) η χρήση του παραχωρηθέντος τμήματος για σκοπό διαφορετικό από τον συμφωνηθέντα ή κατά τρόπο που προκαλεί αλλοίωση της φυσικής του μορφολογίας και των βιοτικών του στοιχείων,

γ) η μερική ή ολική μεταβίβαση της χρήσης σε τρίτο πρόσωπο, όταν αυτή δεν προβλέπεται στον νόμο ή στη σύμβαση παραχώρησης,

Επίσης η σύμβαση παραχώρησης καταγγέλλεται αν ο παραχωρησιούχος:

α) για δεύτερη φορά, εντός της χρονικής διάρκειας της σύμβασης παραχώρησης, καταλάβει έκταση εκτός του παραχωρηθέντος τμήματος αιγιαλού και παραλίας κατά ποσοστό που υπερβαίνει το 50% της παραχώρησης.

β) μετά από δύο οχλήσεις, που απέχουν μεταξύ τους τρεις  ημέρες, δεν τοποθετήσει σε εμφανές σημείο του αιγιαλού ή της παραλίας πινακίδα με τα προσδιοριστικά στοιχεία της παραχώρησης,

γ) μετά από δύο οχλήσεις, που απέχουν μεταξύ τους τρεις ημέρες, δεν τοποθετήσει τα κινητά στοιχεία εξυπηρέτησης του κοινού που προβλέπονται στη σύμβαση παραχώρησης, και

δ) παραβιάζει συστηματικά την υποχρέωσή του για τήρηση καθαρού του αιγιαλού.