Education Policy / Μαντέψτε ποιοι φταίνε για τις χαμηλές επιδόσεις των μαθητών!! Η «κατασκευή» του κατηγορητηρίου και το «κυνήγι των μαγισσών»

Γράφει ο Χρήστος Κάτσικας, Εκπαιδευτικός - Αναλυτής Εκπαιδευτικών Θεμάτων

Έχουμε γράψει και με άλλη ευκαιρία ότι τα τελευταία χρόνια φαίνεται να «ανασυγκροτείται» ένας πρώιμος αναλφαβητισμός, μέσα σε μια γενιά που σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας «κολυμπάει» στα ψηφιακά εργαλεία, στο διαδραστικό, ψηφιακό περιβάλλον, στην τηλεκπαίδευση και στις δυνατότητες και τις ευκαιρίες των «υπερλεωφόρων» της πληροφορίας.

Υπάρχουν μαθησιακά προβλήματα στο ελληνικό σχολείο;

Έχουμε μαθητές που δυσκολεύονται να συντάξουν μια πρόταση;

Ναι, είναι αλήθεια, έχουμε.

Και ποιοι είναι οι λόγοι;

Οι γονείς που δεν φροντίζουν τα παιδιά τους;

Τα ίδια τα παιδιά;

Οι εκπαιδευτικοί; 

Η κακιά μας η μοίρα;

Η εγκατάλειψη του δημόσιου σχολείου από το κράτος;

Η κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική;

Τα προγράμματα, τα βιβλία, οι μέθοδοι διδασκαλίας;

Τα χιλιάδες κενά εκπαιδευτικών;

Η φτώχεια και η απουσία νοήματος για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού;

Ποιος «στρατηγός» μπορεί ν' απαντήσει;

Αυτές τις μέρες είχαμε την διαπίστωση - απάντηση και πρόταση θεραπευτικής αγωγής από τον πρόεδρο της επιστημονικής επιτροπής των εξετάσεων της λεγόμενης ελληνικής "pisa", Ηλία Ματσαγγούρα  (πρόεδρο της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση).

Τι "ανακάλυψε", λοιπόν ο κ. Καθηγητής;

Τι "διαπίστωσε";

Και κυρίως τι πρότεινε στο υπουργείο Παιδείας;

Σύμφωνα με την Έκθεση της επιστημονικής επιτροπής των εξετάσεων διαγωνιστικού χαρακτήρα που οργανώνονται κάθε χρόνο, της λεγόμενης ελληνικής PISA, όπως ονομάζεται, ένα στα πέντε παιδιά κινδυνεύει να αποφοιτήσει από το γυμνάσιο λειτουργικά αναλφάβητο!

Συγκεκριμένα και σύμφωνα με αναφορά του προέδρου της επιστημονικής επιτροπής των εξετάσεων, Ηλία Ματσαγγούρα  (πρόεδρο της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση):

«Υπάρχει ένα ποσοστό μαθητών δημοτικού και γυμνασίου που αδυνατεί να ανταποκριθεί σε ερωτήσεις πρώτου επιπέδου δυσκολίας και πολύ περισσότερο να ανταποκριθεί σε ερωτήσεις δευτέρου και τρίτου βαθμού δυσκολίας. Η κατηγορία των εν λόγω μαθητών πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης εκπαιδευτικής προσέγγισης και να ληφθούν εγκαίρως τα αναγκαία μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης, καθότι σε αντίθετη περίπτωση ένα ποσοστό μαθητών που αγγίζει το 20% του μαθητικού πληθυσμού κινδυνεύουν να αποφοιτήσουν από το γυμνάσιο, όπου ολοκληρώνεται η υποχρεωτική εκπαίδευση, ως λειτουργικά αναλφάβητοι σε σημαντικούς τομείς της Γλώσσας και των Μαθηματικών».

Ένα από τα βασικά μέτρα  «για την πρόληψη του φάσματος του λειτουργικού αναλφαβητισμού» σύμφωνα με τον πρόεδρο της επιστημονικής επιτροπής των εξετάσεων είναι να επανεξετασθεί το ηλικιακό όριο εγγραφής στην Α΄ Δημοτικού στη χώρα!

Συγκεκριμένα, ο κ. Ματσαγγούρας αναφέρει ότι, μεταξύ άλλων, ότι:

«Το εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι εγγραφόμενοι μαθητές στην Α΄ Δημοτικού έχουν ήδη κατακτήσει τον αναγκαίο βαθμό μαθησιακής, γλωσσικής, γνωστικής (ή νοητικής) και κοινωνικοσυναισθηματικής ετοιμότητας προκειμένου να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της πρώτης γραφής και ανάγνωσης, καθώς και του δεκαδικού συστήματος αρίθμησης και της εκτέλεσης μαθηματικών πράξεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση έχουν ήδη γίνει σχετικές εισηγήσεις προς το ΥΠΑΙΘΑ, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η πρόταση για εγγραφή μαθητών στην Α΄ Δημοτικού μετά τη συμπλήρωση της ηλικίας των έξι ετών, η οποία είναι η μικρότερη ηλικία που συναντάται στις χώρες της Ε.Ε. Πρέπει λοιπόν να επανεξετασθεί το ηλικιακό όριο εγγραφής στην Α΄ Δημοτικού στη χώρα».

Να το πούμε καθαρά: Το επιτελείο του υπουργείου Παιδείας επί Νίκης Κεραμέως επέβαλλε από το «παράθυρο», μεταμφιεσμένες εξετάσεις που επαναφέρουν το εξεταστικό κλίμα και τις στοχεύσεις των πάλαι ποτέ απολυτήριων εξετάσεων Δημοτικού / εισαγωγικών προς το Γυμνάσιο κι αντίστοιχα των πάλαι ποτέ απολυτήριων Γυμνασίου / εισαγωγικών προς το Λύκειο.

Μέσω αυτών των εξετάσεων της λεγόμενης ελληνικής "pisa" (βασικό εργαλείο των αλλαγών που σχεδιάζονται από την κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική) υφαίνεται αθόρυβα και συστηματικά, σταδιακά και μεθοδικά, η κατασκευή του κατηγορητηρίου. Για τις χαμηλές επιδόσεις φταίνε οι καθηγητές που δεν εργάζονται εντατικά, οι μαθητές που δεν διαβάζουν και οι γονείς που δεν ενδιαφέρονται.

Αθέατοι σκοποί και στόχοι

Όπως γίνεται κατανοητό, η συζήτηση οργανώνεται από τους "ευαγγελιστές" της κυρίαρχης πολιτικής, οι οποίοι, γνωρίζοντας καλά τα οχυρά των νοημάτων, έρχονται να προετοιμάσουν το ξαναμοίρασμα της "τράπουλας". Με τη γνωστή «μαγειρική του λόγου», απομονώνεται το σχολείο από τον οικονομικό και κοινωνικό του περίγυρο και με ταχυδακτυλουργική επιδεξιότητα μεταμφιέζονται πολιτικά και κοινωνικά πρόβλημα σε αμιγή σχολικά ζητήματα. 

Από την στιγμή που  καταφέρνουν να μεταμφιέσουν το πρόβλημα ώστε να φαίνεται σχολικό, αρχίζει το «κυνήγι των μαγισσών». Έτσι το ένα γρανάζι πιάνει το άλλο και νομιμοποιείται η κατασκευή του κατηγορητηρίου. 

Έχουμε επισημάνει ότι οι εξετάσεις διαγωνιστικού χαρακτήρα (ελληνική pisa)  που έγιναν φέτος για τρίτη χρονιά στη χώρα μας, αποτελούν ένα βασικό εργαλείο της πολιτικής των εκπαιδευτικών αλλαγών που σχεδιάζονται από την κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική. 

Πρόκειται για:

■ Τυποποιημένη εθνική αξιολόγηση που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη σύγκριση της επίδοσης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών, σχολικών μονάδων ή περιφερειών.

■ Σύνδεση μεταξύ της αξιολόγησης μαθητών, σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών.

Η τυποποιημένη αξιολόγηση των μαθητών προβάλλεται ως η αξιολόγηση που γίνεται με τρόπο ώστε να είναι «αμερόληπτη» και τα αποτελέσματά της να μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους. Ετσι νομιμοποιείται η μέτρηση των μαθητικών επιδόσεων -τα περίφημα «μαθησιακά αποτελέσματα»- να αποτελεί τη βάση για την αξιολόγηση των μαθητών, των  των εκπαιδευτικών των σχολείων.

Ουσιαστικά οι εξετάσεις αυτές και τα αποτελέσματά τους στην εξέλιξή τους θα αξιοποιηθούν κάποια στιγμή αφενός για το στένεμα της εισόδου στην επόμενη βαθμίδα (παίζοντας τον ρόλο των εξετάσεων της Στ’ Δημοτικού και της Γ’ Γυμνασίου των δεκαετιών του ’70 και του ’80) και αφετέρου για την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών.

Να αποκαλύψουμε τη συνέχεια;

Το υπουργείο Παιδείας θα αλλάξει τους όρους προαγωγής, που τους θεωρεί εξαιρετικά ευνοϊκούς για τους μαθητές. Ήδη ο Ηλίας Ματσαγγούρας σημειώνει πρέπει να αναθεωρηθεί ο τρόπος βαθμολόγησης των μαθητών που έχει καθιερωθεί στη χώρα μας.

Για όποιον έχει μάτια να δει και την τιμιότητα να πιστέψει στα μάτια του είναι φανερό ότι:

• σε πρώτη φάση, με αφορμή τα αποτελέσματα θα παρθούν μέτρα για το μαθητικό πληθυσμό,
• σε δεύτερη φάση, οι εκπαιδευτικοί «θα χρεωθούν» την επιτυχία ή αποτυχία των μαθητών τους και
• σε τρίτη φάση, το ίδιο το σχολείο «θα χρεωθεί» με τη σειρά του την επιτυχία και την αποτυχία όλων.

Οπότε, οι λύσεις αναγκαστικά πρέπει να είναι «εντάσεως εργασίας», δηλαδή αυστηρές εξετάσεις και αξιολόγηση, πρακτικές που παραπέμπουν σε ένα εκπαιδευτικό Πανοπτικό (Φουκώ).