Η Ελευθερία Φτακλάκη είναι Πολιτικός Επιστήμων / Διεθνολόγος,  Γραμματέας Νησιωτικής Πολιτικής ΚΙΝΑΛ και π. Αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού Ν. Αιγαίου

Μιλώντας με μια πολύτιμη φίλη, Κατερίνα Γιατρά, με αφορμή την προσωπική μου περιπέτεια υγείας, στα πολλά και ενδιαφέροντα που είπαμε, κράτησα το εξής: «Ελευθερία μου, σήμερα πασχίζουμε να διατηρηθεί ο ορθός λόγος. Για αυτόν πρέπει να παλέψουμε..»! 

Συμφώνησα, σκεπτόμενη πόσο άλλαξαν τα δεδομένα καθώς  ο δυτικός πολιτισμός  τα τελευταία χρόνια βιώνει μια νέα μορφή «σκοταδισμού», όπου το ορθό, το έλλογον, η κριτική σκέψη , η γνώση και η έρευνα, έχουν παραχωρήσει τη θέση τους στο άλογο, στο δογματισμό, στην αγνωσία και στην παραπληροφόρηση! 

Σημεία ενός προβληματισμού που πρέπει να απασχολήσουν   την πολιτική , την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους ανθρώπους του πνεύματος και του πολιτισμού, την Κοινωνία των Πολιτών και όλων των συλλογικοτήτων που οφείλουν να αντιδράσουν σε αυτή τη «νέα πραγματικότητα»! 

Ο 18ος αιώνας, με το Διαφωτισμό,  υπήρξε ορόσημο για τη μετεξέλιξη της ανθρωπότητας, με τον ορθολογισμό να αποτελεί το έναυσμα της κριτικής σκέψης και της έναρξης των μεγάλων επαναστατικών κινημάτων στην Αμερική και στην Ευρώπη.  Δεν είναι τυχαίο που οι ίδιοι οι Γάλλοι Διαφωτιστές, αποκάλεσαν το Διαφωτισμό «Siècle des lumières», θεωρώντας εαυτούς «φωτοδότες». 

Θεωρώντας  πως ο Διαφωτισμός ρίζωσε και απέδωσε καρπούς, στο δικό μας αιώνα (21ο), η ανθρωπότητα χρειάστηκε πολύ λίγο χρόνο για να «αναδείξει» πως τα θεμέλια του διαφωτισμού διαβρώθηκαν και οι οπαδοί των συνωμοσιών, του δογματισμού και της μισαλλοδοξίας,  άρχισαν να ορθώνουν και πάλι το ανάστημα τους, αντικρίζοντας  συμπεριφορές που μόνο φως δεν αναδύουν!  

Αφορμή στάθηκε η πανδημική κρίση Covid -19 που αναστάτωσε τον κόσμο και άλλαξε άρδην τα δεδομένα της καθεστηκύιας τάξης! Όλα όσα θεωρούσαμε δεδομένα ανατράπηκαν, η κοινωνικότητα και η συλλογικότητα οδηγήθηκαν στην καραντίνα, η ασφάλεια και η προστασία της δημόσιας υγείας βρέθηκαν αντιμέτωπες αφενός με την ατολμία των κυβερνήσεων για δραστικά και καθολικά μέτρα,  και αφετέρου με τους οπαδούς  του σκοταδισμού που ένιωσαν πως ήλθε η ευκαιρία για να διεμβολίσουν τον ορθό λόγο με ιστορίες συνομωσίας και άλλων δαιμονίων... 

Δυστυχώς, δεν είναι λίγοι αυτοί που βρήκαν καταφύγιο στο δογματικό λόγο  και στις διάφορες ιστορίες των αρνητών, όπως το σύστημα τους αποκαλεί  καθώς αρνούνται να δεχτούν την ύπαρξη του ιού και την ασφάλεια των εμβολίων.. 

Αυτό που προκαλεί μέγιστη εντύπωση είναι το γεγονός πως αυτά τα κινήματα των αρνητών ανά τον κόσμο αντί να μειώνονται,  αυξάνονται συνεχώς, κι ας έχουμε εκατομμύρια απώλειες ανθρωπίνων ζωών από την έναρξη της πανδημίας. (βλ. Βήμα της Κυριακής, 28.11.2021, αφιέρωμα με τίτλο «Η Διεθνής των αντιεμβολιαστών», της Μαρίλιας Παπαθανασίου)! 

Φυσικά, σημαίνοντα ρόλο στη διακίνηση και διάδοση των θεωριών συνομωσίας, παίζουν καθοριστικό ρόλο τα διαδικτυακά «σκουπίδια» που παραπληροφορούν τον κόσμο.. Θα μου πείτε πόσο εύκολο είναι να παραπληροφορηθεί σήμερα κάποιος όταν υπάρχει η δυνατότητα για διασταύρωση κάθε πληροφορίας; 

Είναι το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο, καθώς η κρίση ανέδειξε ακριβώς αυτό: την απουσία έρευνας, σοβαρής μελέτης και αξιολόγησης της πληροφορίας! Αποδείχτηκε πως η εύκολη διαδικτυακή τροφή αποτελεί το «prozac» της κοινωνίας!! 

Φευ, έντρομοι όσοι διακατεχόμαστε από τον κοινό νου, διερωτόμαστε που πήγε ο ορθός λόγος, που πήγε η γνώση και ευθυκρισία! 

Μέσα στις νέες προκλήσεις που καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει η παγκόσμια κοινότητα (περιβαλλοντική, υγιεινομική, οικονομική κρίση, η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, κα), είναι σημαντικό να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τη Διαλεκτική, τον Ορθό Λόγο (ορθολογισμό) και τη Γνώση! 

Επομένως, μέσα στις νέες προκλήσεις που καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει η παγκόσμια κοινότητα (περιβαλλοντική, υγιεινομική, οικονομική κρίση, η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, κα), είναι σημαντικό να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τη Διαλεκτική, τον Ορθό Λόγο (ορθολογισμό) και τη Γνώση! 

Στην αρχαιότητα με τη διαλεκτική εννοούσαν την τέχνη να φτάνει κανείς στην αλήθεια μέσω της σύγκρουσης αντιθέτων απόψεων, όπως στο σύνολο σχεδόν των Πλατωνικών έργων. Ο στόχος όμως ήταν η αναζήτηση της Αλήθειας!! 

Μια αλήθεια που μπορεί να αναδειχθεί μέσα από την Γνώση και τον Ορθό Λόγο!!   Έννοιες αυτονόητα δεδομένες στο ρητορικό λόγο, όμως ακόμα ζητούμενα ως κοινωνικές συμπεριφορές! 

Ας μην ξεχνάμε πως η αρχαία Αθήνα είναι η γεννήτωρ της αρχής του ορθού λόγου (Recta Ratio, or Right Reason) στην καθοδήγηση των ανθρώπινων αποφάσεων και πράξεων. Ο Αριστοτέλης ήταν ίσως ο πρώτος που διατύπωσε αυτή την αρχή («Ηθικά Νικομάχεια»). 

Θα κλείσω  τις σκέψεις μου, δανειζόμενη τη θέση των Στωικών για τον Ορθό Λόγο, όπου  κατ’αυτούς «ο κοσμικός ορθός λόγος αποκαλείτο Θεία Πρόνοια» , με  την προτροπή να επαναφέρουμε στη ζωή μας, τον Ορθό Λόγο! 

(Ο πίνακας ονομάζεται «Γκολκόντα», του Ρενέ Μαγκρίτ και συμβολίζει την επιθυμία να μην ξεχωρίζει ο άνθρωπος και να ανήκει σε ένα πλήθος..)