Μακριά από το φυσικό χώρο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και με απόντα όλα τα στελέχη της ηγεσίας του υπουργείου που διαχειρίστηκαν τα μεταφορικά ζητήματα τα τελευταία τέσσερα χρόνια, αποφάσισε η κυβέρνηση να μιλήσει για τα κρίσιμα ζητήματα ασφαλειας και την επανεκκίνηση του σιδηροδρόμου μετά τη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών.

Ο νέος υπουργός, Γιώργος Γεραπετρίτης τηρώντας σαφείς αποστάσεις από τα έργα και τις ημέρες της ηγεσίας του υπουργείου έως τώρα, επανέλαβε ότι είναι υπουργός Επικρατείας και βάσει της νομοθεσίας μπορεί να αναλαμβάνει αρμοδιότητες όλων των υπουργείων και δεσμεύτηκε για «πλήρη αποκάλυψη της αλήθειας, απόδοση ευθυνών» επισημαίνοντας ότι «η κυβέρνηση δε θα επιδοθεί σε κανενός είδους συμψηφισμό και δε θα επιδιώξει κανενός είδους ανούσια κομματική αντιπαράθεση».

Σημείωσε ότι η πολιτική ευθυνη έχει αναληφθεί στο ανώτατο επίπεδο με την παραίτηση του κ. Καραμανλή, ενώ είπε ότι οι παραιτήσεις των διοικητών ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ έχουν γίνει αποδεκτές από τον Πρωθυπουργό και τις αμέσως επόμενες ημέρες θα υπάρξει αντικατάστασή τους. Προσέθεσε ότι άμεσα θα ανακοινωθει πλαίσιο αποζημιώσεων για τις οικογένειες των θυμάτων της σιδηροδρομικής τραγωδίας.

Παραδέχτηκε καθυστέρηση περίπου 2 ετών και από την κυβέρνηση της ΝΔ στην υλοποίηση των απαραίτητων έργων τονίζοντας ότι «δεν έχει σημασία αν άλλες χώρες δεν τα έχουν (τα συστήματα) και δεν έχει σημασία αν για δεκαετίες δεν έγιναν, αυτό που έχει σημασία είναι ότι και εγώ αισθάνομαι ότι θα έπρεπε ανά πάσα στιγμή πολύ γρήγορα να μπορέσουμε να τα έχουμε φέρει σε συντομότερο χρόνο».

Εδωσε το περίγραμμα του κυβερνητικού σχεδίου για την επανεκκίνηση του σιδηροδρόμου φροντίζοντας να καταστήσει σαφές ότι των αποφάσεων θα προηγηθεί διαβούλευση με τους εργαζομένους και τις σιδηροδομικές εταιρίες σε μια προσπάθεια να γεφυρώσει το προυπάρχον χάσμα που φανέρωσαν οι αποκαλύψεις ότι οι εργαζόμενοι είχαν πολλάκις καταγγείλει τα τεράστια κενά ασφαλείας στη λειτουργία των τρένων χωρίς να εισακουστούν.

Εθεσε εαυτόν στη διάθεση της Βουλής, ανακοινώνοντας ότι θα προκαλέσει ο ίδιος μια συζήτηση στην αρμόδια διαρκή επιτροπή για τα ζητήματα των παθογενειών στους σιδηροδρόμους.

Ο κ. Γεραπετρίτης ανακοίνωσε ότι το προσεχές διάστημα θα ερθει προς ψηφιση στη Βουλή η αυστηροποίηση των ποινών για τις δολιοφθορές, κλοπές και καταστροφές που γίνονται στο σιδηροδρομικό δίκτυο. Ουσιαστικά θα υπάρξουν αυστηρότερες ποινές για το αδίκημα της παρακώλυσης συγκοινωνιών.

Ωστόσο και μετά απ΄ αυτή τη συνέντευξη τύπου παρέμειναν αναπάντητα πολλά ερωτήματα και εξακολουθούν να υπάρχουν «γκρίζες ζώνες» σε κρίσιμα θέματα:

Η διερεύνηση των αιτίων της τραγωδίας

Ταχύτατο πόρισμα υποσχέθηκε ο κ. Γεραπετρίτης από την πλευρά της ανεξάρτητης επιτροπής εμπειρογνωμόνων, γεγονός το οποίο γεννά ερωτηματικά ως προς το εάν αυτή η σύντμηση του χρόνου θα έχει συνέπειες στο αντικείμενο και στο βάθος της διερεύνησης: «Η επιτροπή η οποία έχει συσταθεί ήδη θα ολοκληρώσει το πόρισμά της το αμέσως προσεχές διάστημα. Θέλαμε μια κατ΄ εξοχήν γρήγορη διερεύνηση», είπε χαρακτηριστικά τονίζοντας ότι το επόμενο διάστημα θα συγκροτηθεί και ο μόνιμος φορέας, ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων.

Ξεκαθάρισε ότι η επιτροπή των εμπειρογνωμόνων θα πραγματοποιήσει διοικητική έρευνα, ενώ η ποινική έρευνα είναι ξεχωριστή και το πόρισμα της επιτροπής θα συμπεριληφθεί στη δικογραφία.

Τα ανολοκλήρωτα έργα που κόστισαν ζωές

Τη δέσμευση ότι η περίφημη πια σύμβαση 717 θα έχει ολοκληρωθεί εντός του έτους ύστερα και από την τελευταία παράταση, επανέλαβε ο υπουργός Επικρατείας, ο οποίος πάντως δεν ανέφερε εάν το σύστημα θα είναι άμεσα απολύτως λειτουργικό, ενώ μένει να φανεί αν θα «βγάλει» άλλα προβλήματα συμβατότητας με τα ήδη εγκατεστημένα συστήματα, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν.

Ο ίδιος παραδέχτηκε τη «διαχρονική απαξίωση» του σιδηροδρόμου, την «υποβάθμιση σε ότι αφορά το κομμάτι της λειτουργικότητάς του, το οποίο είχε να κάνει και με την απαιτούμενη συντήρηση, αλλά και την οφειλόμενη αναβάθμιση ιδίως των ηλεκτρονικών υποδομών που συνδέονται κατεξοχήν με την ασφάλεια».

Φρόντισε, πάντως, να υπογραμμίσει ότι για περίπου πενήντα χρόνια ο ελληνικός σιδηρόδρομος λειτουργούσε χωρίς αυτοματοποιημένα συστήματα και με «μεγάλη έμφαση στην χειροκίνητη λειτουργία της ασφάλειας». Δεδομένων των γνωστών πια προβλημάτων στο δίκτυο και την ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων εδώ και χρόνια από τους εργαζομένους, η επισήμανση αυτή θεωρείται κρίσιμη καθώς σε αντίθετη περίπτωση κανείς δε θα έπρεπε να είχε πάρει την ευθύνη λειτουργίας του σιδηροδρόμου.

Αναφορικά με τις συμβάσεις, ο κ. Γεραπετρίτης σημείωσε ότι το 2014 υπογράφη η σύμβαση για καθολική αναβάθμιση των υποδομών σε επίπεδο ηλεκτρονικό, με τη σηματοδότηση σε όλο το φάσμα του δικτύου και με την καθολική λειτουργία της τηλεδιοίκησης.

«Η σηματοδότηση σημαίνει ότι τοποθετούνται φανάρια παντού σε όλο το δίκτυο, η δε τηλεδιοίκηση σημαίνει ότι θα έχουμε μία σε πραγματικό χρόνο παρατήρηση από το κεντρικό συντονιστικό όργανο των πορειών των αμαξοστοιχιών, θα υπάρχουν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης που θα αποτρέπουν το ανθρώπινο λάθος κατά το δυνατόν. Πάντοτε θα υπάρχει ένας χειριστής στο τέλος της ημέρας άνθρωπος, αλλά σκοπός είναι να περιορίζεται η δυνατότητα του ενός ανθρώπου ή των περισσοτέρων να κάνουν το σφάλμα».

Προσέθεσε ότι η Ελλάδα θα έχει ένα σύγχρονο σύστημα που θα επιτρέπει σε κάθε αμαξοστοιχία να διασυνδέεται, να αλληλεπιδρά με τη γραμμή και με το συντονιστικό κέντρο, έτσι ώστε αυτόματα να μπορεί να χαράσσεται η διαδρομή κι εφόσον υπάρχει λάθος να υπάρχει ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης.

Σύμφωνα με τον κ. Γεραπετρίτη:

• Η σύμβαση ξεκίνησε τη λειτουργία της στο τέλος του 2014, αναπτύχθηκε έως το 2017 μερικώς, είχε υπάρξει παράδοση περίπου του 32% συνολικώς του παραδοτέου αλλά μόνο ένα ποσοστό όχι πάνω από 18% ήταν γνήσια λειτουργικό τα δύο αυτά χρόνια, με αποτέλεσμα το υπόλοιπο να χρειαστεί να ανακατασκευαστεί.
• Το 2017 σταματάει η εφαρμογή της σύμβασης, διότι προέκυψαν σοβαρότατα λάθη. Η αρμόδια αρχή δημοσιονομικού ελέγχου, δηλαδή η αρχή η οποία αξιολογεί την χρηστή διαχείριση των πόρων εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαπιστώνει ότι υπάρχουν σοβαρά σφάλματα.
• Από το 2017 έως το 2019 δε γίνεται καμία παράδοση.
• Από τον Νοέμβριο του 2019 γίνεται μια προσπάθεια ανάταξης της σύμβασης.

Ωστόσο χρειάζεται να φτάσουμε στο 2021 για να υπογραφεί συμπληρωματική σύμβαση με τις κυβερνητικές απαντήσεις να είναι θολές σε αυτό το σημείο. Η καθυστέρηση αποδίδεται από την κυβέρνηση σε γραφειοκρατικά ζητήματα, στην απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο πόρισμα της Επιτροπής Δημοσιονομικών Ελέγχων.

Βάσει της επιχειρηματολογίας της κυβέρνησης, σήμερα έχει παραδοθεί το 70% της σύμβασης και συγκεκριμένα 1 κέντρο τηλεδιοίκησης από τα 3 και 36 συνολικά από τους 52 σταθμούς: «Η εκτίμησή μας είναι ότι εντός του έτους θα έχουμε και την παράδοση του υπόλοιπου τμήματος το οποίο έχει να κάνει με τη φωτοσήμανση, με την τηλεειδοποίηση και με τα αναγκαία συστήματα αλληλεπίδρασης της αμαξοστοιχίας με το συντονιστικό κέντρο. Δηλαδή συστήματα ελέγχου ταχύτητας και αυτόματου φρένου, αυτόματης πέδησης στα τρένα», είπε ο κ. Γεραπετρίτης δεσμευόμενος ότι θα βρίσκεται «πάνω από την υλοποίηση αυτού του έργου».

Ο ίδιος μάλιστα επικαλείται το «ευρωπαϊκό πλαίσιο» υποστηρίζοντας ότι η διαφάνεια ουσιαστικά θυσιάζει την ταχύτητα των έργων τονίζοντας πως «είναι σχετικά περιορισμένα τα περιθώρια που υπάρχουν να κινηθούμε με πολύ πιο γρήγορες διαδικασίες για τα έργα τα οποία ανήκουν στο κοινοτικό πλαίσιο χρηματοδότησης».

Επανεκκίνηση σιδηροδρόμου

Με δύο σταθμάρχες σε όλους τους σταθμούς και μειωμένο έργο θα επανεκκινήσει η λειτουργία του σιδηροδρόμου πιθανότατα έως το τέλος του μήνα, όπως ανακοίνωσε ο κ. Γεραπετρίτης υπογραμμίζοντας ότι «δεν πρόκειται να ξεκινήσει κανένα τρένο αν δεν έχουμε τις πρόσθετες δικλείδες ασφαλείας».

Η μείωση μεταφορικού έργου σημαίνει μείωση συρμών, δρομολογίων ή μείωση σταθμών στους οποίους θα σταματά το τρένο, όπως διευκρίνισε, χωρίς ωστόσο οι οριστικές αποφάσεις να έχουν ληφθεί ακόμα.

Παράλληλα θα επανεξεταστεί η θέση προισταμένου αμαξοστοιχίας, η οποία σύμφωνα με τον υπουργό, είχε καταργηθεί το 2019, καθώς επίσης και η επαναφορά του μηχανοδηγού της Ηellenic Τrain στο Συντονιστικό Κέντρο Κυκλοφορίας στα κεντρικά του ΟΣΕ στην Καρόλου.

Εργαζόμενοι

Ο κ. Γεραπετρίτης παραδέχτηκε τη δραματική υποστελέχωση του ΟΣΕ ακόμα και σε κρίσιμες θέσεις, όπως αυτές των σταθμαρχών. Ανέφερε ότι την τελευταία δεκαπενταετία υπήρξε σημαντική μείωση του προσωπικού στην οποία συνετέλεσαν η υπαγωγή της χώρας μας σε περιοριστικούς κανόνες προσλήψεων και το μαζικό κύμα συνταξιοδοτήσεων, ιδίως τα τελευταία χρόνια τονίζοντας ότι η παρούσα κυβέρνηση προχώρησε σε προσλήψεις. Αναλύοντας τα στοιχεία μίλησε για περίπου 200 προσλήψεις με δελτία παροχής υπηρεσιών για την διεκπεραίωση των άμεσων αναγκών. Πρόκειται για 69 κλειδούχους, 73 σταθμάρχες, 60 τεχνικούς. Ωστόσο μόνιμες προσλήψεις δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα καθώς βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της αξιολόγησης και αφορούν για το έτος 2021 το διαγωνισμό για την πρόσληψη 117 ατόμων, εκ των οποίων 36 σταθμάρχες και άλλων για το 2022 επιπλέον των περίπου 200 ατόμων τα οποία προσλήφθηκαν με δελτίο παροχής υπηρεσιών.

Σήμερα ο Οργανισμός έχει περίπου 730 εργαζομένους σε σύνολο περίπου 2.100 θέσεων του οργανογράμματος και δεν αποσαφηνίστηκε αν σε αυτούς περιλαμβάνονται και τα μπλοκάκια. Ο υπουργός Επικρατείας είπε ότι θα αναβαθμιστεί το εκπαιδευτικό πλαίσιο των σιδηροδρομικών, ενώ θα επανεξεταστεί και το όριο ηλικίας για την τοποθέτηση σε συγκεκριμένες θέσεις, όπως αυτή του σταθμάρχη.

Αποζημιώσεις Hellenic Train

Ανοιχτό παραμένει, πάντως, το ζήτημα της έγερσης ζητημάτων αποζημίωσης εκ μέρους της Hellenic Train για το κλειστό δίκτυο, αλλά και την επανεκκίνηση του σιδηροδρόμου με μειωμένο έργο. Η ιδιαίτερα προσεκτική τοποθέτηση του κ. Γεραπετρίτη δεν ακυρώνει το ενδεχόμενο μεταγενέστερης έγερσης ζητημάτων αποζημίωσης εκ μέρους της εταιρίας ειδικά εάν η διερεύνηση τη θέσει εκτός του κάδρου των ευθυνών.

«Το ελληνικό Δημόσιο είναι προφανώς στην κατανόηση ότι δεν θα υπάρξει κανένα ζήτημα αποζημιώσεων και για αυτό τον λόγο άλλωστε βρισκόμαστε και σε συνεννόηση με την Hellenic Train», ανέφερε ο κ. Γεραπετρίτης.

Πληροφορίες του «Εθνους» επισημαίνουν ότι τη δεδομένη στιγμή και τόσο κοντά στην εθνική τραγωδία δε θα μπορούσε να ανοίξει τέτοια συζήτηση. Αλλωστε η δικαιοσύνη δεν έχει αποφανθεί για τις ευθύνες του δυστυχήματος. Ως εκ τούτου η εταιρία δεν μπορεί να κάνει χρήση του επιχειρήματος της μη υπαιτιότητάς της για το κλειστό σιδηροδρομικό δίκτυο.

Στο υποθετικό σενάριο όμως να τεθεί εκτός του κάδρου των ευθυνών σε δεύτερο χρόνο, το ενδεχόμενο απαίτησης αποζημιώσεων δεν μπορεί να αποκλειστεί ειδικά εφόσον θα έχει καταβάλλει σε τραυματίες και οικογένειες θυμάτων μεγάλα ποσά σε αποζημιώσεις.

Η σύμβαση Hellenic Train- Ελληνικού Δημοσίου

Ως επιτυχία παρουσίασε τη σύμβαση μεταξύ Hellenic Train και Ελληνικού Δημοσίου ο κ. Γεραπετρίτης, παρά το γεγονός ότι απαλείφθηκε από τους όρους η δέσμευση ολοκλήρωσης των έργων και έγινε ...έκπτωση 600 εκ. ευρώ στις επενδύσεις που θα αναλάμβανε η ιταλική εταιρία συγκριτικά με το μνημόνιο συνεργασίας στα τέλη του 2019.

«Πράγματι υπήρχε ένα ζήτημα υποχρεωτικών επενδύσεων το οποίο αξιολογήθηκε. Θέλω, όμως, να σας θυμίσω και σας παραπέμπω στη σχετική σύμβαση, ότι τελικώς η σύμβαση που υπεγράφη, και είναι σημαντικό το ότι η σύμβαση μολονότι αποτελεί υποχρεωτική δημόσια υπηρεσία περιέλαβε αντισταθμιστικά ζητήματα, είναι προφανές ότι θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει κανένα αντισταθμιστικό διότι αυτό συνδέεται, όπως συμβαίνει και στα πλοία, όταν πηγαίνετε στα πλοία δεν ζητάτε από το πλοίο για τις υποχρεωτικές άγονες γραμμές να γίνουν αντιστοίχως επενδύσεις».

Προσέθεσε ότι το 80% από τα χρήματα τα οποία αποδίδονται, δηλαδή τα 45 εκατομμύρια για τα 15 χρόνια, επιστρέφει στις εταιρείες ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ και προβλέπεται ένα ποσοστό 20% το οποίο λαμβάνει το ελληνικό δημόσιο από τα κέρδη της Hellenic Train.

Η εν λόγω σύμβαση, πάντως, περιλαμβάνει και όρο 2 εκ. ευρώ ετησίως μινιμουμ εγγυημένου κέρδους για την Hellenic Train. Στον ισολογισμό του 2021 τα καθαρά κέρδη που εμφανίζει η εταιρία είναι λίγο λιγότερα από 57.000 ευρώ, ποσό σημαντικά χαμηλότερο από τα 2 εκ. ευρώ.