Μάλλον οι περισσότεροι το είχαμε αντιληφθεί, αλλά πλέον το επιβεβαιώνει και η επιστήμη: οι διαδικτυακές συναντήσεις δε μπορούν να αντικαταστήσουν τις δια ζώσης αλληλεπιδράσεις.

Εάν οι συναντήσεις στο Zoom σας κάνουν να νιώθετε ότι κάτι λείπει, να ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι.

Σύμφωνα με μια νέα μελέτη από Νευροεπιστήμονες ερευνητές στο Yale και στο University College του Λονδίνου, το να κοιτάς το πρόσωπο κάποιου στην οθόνη του υπολογιστή έχει ως αποτέλεσμα χαμηλότερα επίπεδα εγκεφαλικής δραστηριότητας και κοινωνικής διέγερσης από το να τον συναντάς αυτοπροσώπως.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Imaging Neuroscience, περιελάμβανε ζευγάρια συμμετεχόντων, που κάθονταν είτε απέναντι από ένα τραπέζι ο ένας απέναντι στον άλλο, είτε κοιτάζονταν στο Zoom.

«Οι ερευνητές μέτρησαν τις κινήσεις των ματιών τους, το μέγεθος της κόρης τους, την ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο και τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο»

Διαπίστωσαν, κατ' αρχάς, ότι οι άνθρωποι περνούσαν περισσότερο χρόνο κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον όταν βρίσκονταν προσωπικά, παρά στις οθόνες.

Κατά μέσο όρο, η διάμετρος της κόρης - η οποία σχετίζεται με τη συναισθηματική διέγερση - ήταν μεγαλύτερη όταν οι συμμετέχοντες ήταν αυτοπροσώπως.

Ομοίως, οι ερευνητές βρήκαν υψηλότερα επίπεδα δραστηριότητας στα μέρη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για την οπτική αντίληψη όταν οι συμμετέχοντες ήταν αυτοπροσώπως.

Τα ευρήματα ίσως υποδηλώνουν ότι μπορεί να έχουμε διαφορετικά μονοπάτια νευροεπεξεργασίας για ζωντανές αλληλεπιδράσεις έναντι εικονικών και ότι μπορεί να μην είμαστε σε θέση να ανιχνεύσουμε μικρο-κινήσεις του προσώπου όταν είμαστε μπροστά σε μία οθόνη.

"Έχουμε τώρα πληθώρα πληροφοριών» που αποδεικνύουν ότι οι αλληλεπιδράσεις των βιντεοκλήσεων και των πραγματικών αλληλεπιδράσεων διαφέρουν σημαντικά για τον ανθρώπινο εγκέφαλο", δήλωσε στο Scientific American ο Τζόι Χιρς, επικεφαλής συγγραφέας της νέας μελέτης και νευροεπιστήμονας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Yale. «Το πλαίσιο των ζωντανών κοινωνικών αλληλεπιδράσεων έχει ίσως μεγαλύτερη σημασία από όσο πιστεύαμε», συμπλήρωσε.

Τα ευρήματα από τη μελέτη στο Πανεπιστήμιο Yale υπογραμμίζουν πόσο σημαντική είναι η προσωπική επικοινωνία για το πώς αλληλεπιδρούμε φυσικά με τους άλλους.

«Τα κοινωνικά συστήματα του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι πιο ενεργά κατά τη διάρκεια πραγματικών ζωντανών προσωπικών συναντήσεων παρά στο Zoom», λέει η νευροεπιστήμονας Joy Hirsch, ανώτερη συγγραφέας της εργασίας που δημοσιεύτηκε στο Imaging Neuroscience.

«Οι διαδικτυακές εικόνες προσώπων, τουλάχιστον με την τρέχουσα τεχνολογία, δεν έχουν την ίδια “προνομιακή πρόσβαση” στα κοινωνικά νευρωνικά κυκλώματα στον εγκέφαλο που είναι τυπική στις πραγματικές επαφές»

Σύμφωνα με τη Δρ. Hirsch και τους συνεργάτες της, οι περισσότερες προηγούμενες μελέτες που χρησιμοποιούσαν νευροαπεικόνιση για την καταγραφή της εγκεφαλικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια κοινωνικών αλληλεπιδράσεων αφορούσαν μεμονωμένα άτομα και όχι ζευγάρια.

Πώς πραγματοποιήθηκε η έρευνα για το Zoom

Στην παρούσα μελέτη, οι επιστήμονες συνέκριναν τα αποτελέσματα των ζευγαριών που συμμετείχαν σε ζωντανές συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο με εκείνα των χρηστών του Zoom που πραγματοποιούσαν συνομιλίες μέσω βίντεο στη δημοφιλή πλατφόρμα.

Για να επιτραπεί η σύγκριση χωρίς κοινωνικούς παράγοντες όπως οι προκαταλήψεις ή η αλλαγή της οικειότητας, οι συνομιλητές παρέμειναν οι ίδιοι και κάθε ζευγάρι ολοκλήρωσε τις ίδιες εργασίες κατά τη διάρκεια των συνομιλιών.

Σε σύγκριση με τις αλληλεπιδράσεις του Zoom, οι συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο συνέπεσαν με μεγαλύτερες αυξήσεις στη σηματοδότηση του εγκεφάλου σε μια κρίσιμη περιοχή που ονομάζεται ραχιαία-βρεγματική περιοχή.

Συγκεκριμένα, όταν οι άνθρωποι μιλούσαν μεταξύ τους πρόσωπο με πρόσωπο, η δραστηριότητα των εγκεφαλικών κυμάτων έδειξε ταλαντώσεις Θήτα, οι οποίες συνδέονται με την καλύτερη επεξεργασία του προσώπου.

Η δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζεται με την αισθητηριακή επεξεργασία και τη χωρική αντίληψη έδειξε επίσης περισσότερη αντίθεση που παρατηρήθηκε σε πρόσωπα της πραγματικής ζωής και η παρακολούθηση των ματιών έδειξε μεγαλύτερες περιόδους οπτικής επαφής.

«Ο διάμετρος της κόρης ήταν γενικά μεγαλύτερη για τα πρόσωπα που βρίσκονταν σε άμεση επαφή από ό,τι για τα εικονικά πρόσωπα, υποδηλώνοντας αυξημένη διέγερση για τα πρόσωπα. Επιπλέον, το μέγεθος των αποκρίσεων της κόρης ανταποκρίθηκαν στα ζευγάρια», γράφει η ομάδα

Οι σαρώσεις εγκεφάλου ανθρώπων που είχαν συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο αποκάλυψαν υψηλότερα επίπεδα συγχρονισμένης νευρικής δραστηριότητας, την οποία οι ερευνητές ερμηνεύουν ως σημάδι αυξημένης αμοιβαίας ανταλλαγής κοινωνικών ενδείξεων.

«Συνολικά, οι δυναμικές και φυσικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που συμβαίνουν αυθόρμητα κατά τις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις φαίνεται να είναι λιγότερο εμφανείς ή απουσιάζουν κατά τη διάρκεια των συναντήσεων Zoom», εξηγεί η Δρ. Hirsch. «Αυτό είναι ένα πραγματικά ισχυρό αποτέλεσμα».

Η ρίζα της διαφοράς

Αυτό που ξεχωρίζει τις πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις από τις εικονικές είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε ο ένας τον άλλον και οι τεχνολογικοί περιορισμοί μπορεί να είναι η ρίζα της διαφοράς.

Ακόμη και με τις σημερινές κάμερες υψηλής ανάλυσης, οι κάμερες κάνουν δύσκολη την οπτική επαφή. Το να κοιτάμε την κάμερα ώστε ο σύντροφός μας να μπορεί να δει τα μάτια μας, μας εμποδίζει να εστιάσουμε στην οθόνη και τα μάτια του, αλλά αν κοιτάξουμε την οθόνη, φαίνεται στον συνομιλητή μας σαν να κοιτάμε κάτω από το οπτικό του πεδίο.

Οι συμμετέχοντες στη μελέτη ήταν αρκετά διαφορετικοί, αν και ένα μεγαλύτερο δείγμα μπορεί να παρέχει ευρύτερες πληροφορίες. Σημειώνεται επίσης ότι δεν ευδοκιμούμε όλοι με τον ίδιο τρόπο στην αλληλεπίδραση ή τις όποιες διαδικασίες. Μερικοί βρίσκουν την οπτική επαφή βαθιά αγχωτική.

Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι σημαντική και οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά πλάσματα στον πυρήνα μας, λέει η ομάδα, με εγκεφάλους προσαρμοσμένους να επεξεργάζονται τα δυναμικά στοιχεία του προσώπου που συναντάμε στις καθημερινές αλληλεπιδράσεις με άλλους.

«Το Zoom φαίνεται να είναι ένα φτωχό σύστημα κοινωνικής επικοινωνίας σε σχέση με τις προσωπικές συνθήκες», καταλήγει η Δρ. Hirsh.